Leven uit eeuwenoude wijsheid: Ontdek de spiritualiteit van religieuze ordes vandaag. Graag kondigen we het vak Spiritualiteit in de grote religieuze ordes (A02E5A) aan, dat in het tweede semester van het academiejaar 2025-2026 aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven wordt georganiseerd.

Waarom spiritualiteit van religieuze ordes vandaag?

Ben je nieuwsgierig naar de rijke tradities van religieuze spiritualiteit en wil je ontdekken hoe eeuwenoude wijsheid vandaag de dag nog relevant is? Schrijf je dan in voor dit unieke vak, waar de spiritualiteit van vijf oude religieuze ordes – Benedictijns, Augustijns, Franciscaans, Dominicaans en Karmelitaans – tot leven wordt gebracht door ervaren insiders. Een recent boek zoals Hoe maak je een stadsklooster van de hand van Tim Brys of de digitale kieswijzer Wat voor religieus ben jij? (KNR) illustreren de dorst naar authentieke gemeenschapsvorming en spirituele vernieuwing in onze samenleving. Het recente geloofsonderzoek van Otheo toont bovendien dat 54,8% van de ondervraagden vindt dat er in onze samenleving te weinig aandacht is voor spiritualiteit – een gemis dat dit vak wil helpen opvangen.

In een tijd waarin velen verlangen naar spirituele diepgang, maar waarin de kennis over deze tradities vaak beperkt is, biedt dit vak een inspirerende kennismaking met de kern van eeuwenoude ordes. In boekenhandels zijn rekken gevuld met literatuur over spiritualiteit, maar een rijke kerkelijke traditie lijkt vergeten te zijn. Dat is spijtig, want religieuze ordes hebben in hun lange geschiedenis veel ervaring opgebouwd in het zoeken naar een spirituele fundering van het menselijke bestaan en samenleven. Religieuze gemeenschappen hebben door de eeuwen heen – in veranderende tijden en perioden van grote crisis – spirituele wijsheid doorgegeven, intrinsiek verbonden met een zorg voor psychologisch welzijn, sociale cohesie, ethisch leiderschap en interculturele dialoog. Vanwege hun specifieke rol en eigen plaats binnen de katholieke traditie waren en zijn deze religieuze gemeenschappen dikwijls laboratoria van democratie, mondiale solidariteit, emancipatie en ecologie. Hier ligt hun veerkracht, die ook vandaag in onze geseculariseerde wereld nog verrassend actueel is.

Wat bieden we aan?

Elke les wordt gegeven door een ‘expert’ die niet alleen vertrouwd is met de traditie, maar er ook vanuit persoonlijke ervaring over kan vertellen. Vanuit een heel diverse insteek – man/vrouw, jong/oud, Europees/Global South, gewijd/religieus/leek, … – leiden zes begeesterende gastdocenten ons in in het charisma van de religieuze spiritualiteit die ze dagelijks beleven. Vanuit drie centrale vragen – waar komen we vandaan, wat is onze rol vandaag, en welke perspectieven biedt de toekomst? – duiken we in de geschiedenis, de huidige relevantie en de toekomstmogelijkheden van elke ordes-spiritualiteit.

Wat mag je verwachten? Geen droge theorie, maar een levendige en persoonlijke inkijk in de unieke bezieling van elke traditie. Je ontdekt hoe deze vijf spiritualiteitstradities zijn ontstaan, hoe ze vandaag de dag worden beleefd, en welke krachtlijnen ze bieden voor de toekomst. Vanuit een eigen geschiedenis en vanuit een eigen benadering bieden deze vijf vormen van religieuze spiritualiteit een antwoord op het verlangen naar eenheid – in de samenleving, in de kern van wie we als persoon zijn, met de natuur en met wat ons overstijgt en voortdrijft.

Laat je inspireren door deze fascinerende reis door de spirituele schatkamers van de Kerk en verrijk je persoonlijke en intellectuele horizon. Iedereen is welkom – of je nu student bent of gewoon geïnteresseerd in de diepe tradities die mensen al eeuwenlang bezielen.

De vijf vakonderdelen en docenten

Benedictijnse Wortels – Rebekka Willekes

 

Wat dreef de woestijnmoeders en vaders om zich uit de wereld terug te trekken? Wat zette hen aan om gemeenschappen te vormen gewijd aan contemplatie? Hoe groeide hun spirituele zoektocht uit tot een eeuwenoude leefregel die nog steeds inspireert? In de 6e eeuw schreef Benedictus van Nursia zijn Regel: een wegwijzer naar God die zowel het diepe verlangen naar het goddelijke als de realiteit van menselijke zwakheden omarmt. Zijn visie op gebed, gemeenschap en evenwicht blijft tot op vandaag mensen raken. In dit vakonderdeel duiken we in de kern van de Benedictijnse en Cisterciënzer spiritualiteit en ontdekken we hun blijvende relevantie voor onze tijd.

Augustiniaans Charisma – Christine Everaere & Anne Desmet

 

Wat betekent het om vandaag Augustijns geïnspireerd te leven, als religieus én als leek? Al zestien eeuwen lang raakt Augustinus’ spiritualiteit mensen in hun diepste verlangen. Zijn beroemde woorden “Rusteloos is ons hart, totdat het rust vindt in U” vormen het kloppend hart van een spiritualiteit die innerlijke zoektocht en gemeenschapsleven onlosmakelijk met elkaar verbindt. Augustinus daagt uit om de weg naar binnen te gaan, op zoek naar waarheid, goedheid en schoonheid – een tocht die leidt naar Christus en de Kerk als een levende gemeenschap. Tegelijk benadrukt hij de nood aan verbondenheid. Zo bekent hij: “Zonder een mens die onze vriend is, komt niets ons vriendelijk voor.” Vanuit deze diepe verbondenheid groeit een levenshouding van zorg, vriendschap en dienstbaarheid. De Regel van Augustinus blijft tot op vandaag inspireren: ze roept op tot een pelgrimsspiritualiteit die zowel het hart als de rede aanspreekt, en het geloof in de ‘Andere Kant’ – God als bron en bestemming – centraal stelt. Augustijnse spiritualiteit is geen theoretisch ideaal, maar een concrete levensweg die mensen wereldwijd met elkaar verbindt in liefde en hoop.

Franciscaans Engagement – Stijn Demaré

 

Wat betekent het om vandaag Franciscaans geïnspireerd te leven? De spiritualiteit van Franciscus en Clara van Assisi wortelt in een radicale verbondenheid met mens en natuur en biedt een eigentijds antwoord op ecologische, sociale en interreligieuze uitdagingen. In deze les duiken we in de rijke verhalentraditie van de Franciscaanse beweging en verkennen we kernbegrippen als broederlijkheid, armoede, eenvoud, dankbaarheid en kwetsbaarheid. Hoe inspireert het ‘mindere worden’ vandaag duurzame levenswijzen en gemeenschapsvorming? Welke rol speelt Franciscaans denken in de actuele gesprekken over ecologie en oecumene?

Dominicaanse Traditie – Anton Milh

 

Veel mensen kennen de dominicanen, maar wie was de man achter deze orde? In dit vak duiken we in het leven van de heilige Dominicus aan de hand van historische bronnen en ontdekken we hoe zijn visie uitgroeide tot een inspirerende religieuze traditie en spiritualiteit. Vervolgens onderzoeken we hoe de Vlaamse dominicaan en theoloog Edward Schillebeeckx (1914-2009) deze spiritualiteit in zijn eigen tijd op vernieuwende wijze interpreteerde. Dominicaanse spiritualiteit, met haar focus op waarheid, dialoog en gemeenschapsleven, biedt ook vandaag nog een vruchtbaar kader om kritisch en hoopvol in de wereld te staan. In een tijd van maatschappelijke en religieuze versnippering nodigt deze traditie uit tot intellectuele verdieping en een betrokken engagement voor gerechtigheid.

Karmelitaanse Contemplatie – Paul De Bois

 

Hoe kan contemplatie een bron van diepgang en evenwicht zijn in onze onrustige wereld van vandaag? De Karmelitaanse spiritualiteit, geworteld in de kluizenaars op de berg Karmel en verdiept door mystici als Teresia van Avila en Jan van het Kruis, nodigt uit tot een leven van gebed, stilte en liefdevolle aanwezigheid. Contemplatie is hier geen vlucht uit de wereld, maar een weg naar innerlijke vrijheid en dienstbaarheid. De Karmel leert dat stilte geen leegte is, maar de ruimte waar God tot ons spreekt. De Karmelitaanse traditie van gebed en geestelijke begeleiding helpt om de medemens opnieuw te ontmoeten, om authentiek stil te worden bij zichzelf en om ruimte te scheppen voor God. De Karmel biedt in een hectische wereld een weg van verstilling en diepgang, die mensen helpt om authentiek en bezield in het leven te staan.

Concreet

Dit vak vindt plaats in het tweede semester van het academiejaar 2025-2026: van 12 februari tot 25 mei 2026 aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven. Het vak wordt telkens op een donderdagnamiddag (14u-16u) georganiseerd (12/02, 19/02, 26/02: Rebekka Willekes; 05/03, 12/03: Christine Everaere & Anne Desmet; 19/03, 26/03: Stijn Demaré; 02/04, 23/04: Anton Milh; 30/04, 07/05, 21/05: Paul De Bois), en vindt plaats in lokaal MTC1 02.13 (Maria Theresia College, Sint Michielsstraat 6). Voor meer informatie over het leslokaal, zie: https://www.kuleuven.be/kulag/nl/lokaal/109-01-020013/onderwijs

Je kan dit opleidingsonderdeel volgen:

• als deel van de academische bachelor in de theologie en de religiewetenschappen met een diplomacontract,
• of als afzonderlijke vorming, via een creditcontract. De kostprijs voor een creditcontract voor een opleidingsonderdeel van 4 studiepunten is: € 299 (vaste basisprijs – dit valt weg als je combineert met een andere opleiding in diplomacontract) + 14,30 euro x 4 sp. = 356,2 € Voor informatie over inschrijvingen: zie https://www.kuleuven.be/onderwijs/student/inschrijven

Voor verdere vragen over dit vak, contacteer gerust de coördinator ervan: Anthony Dupont