Ontmoetingsplaatsen waar we gevoed worden met de Augustijnse spiritualiteit
Graag wil ik, Jurianne Kemminck, u iets vertellen over de Familia Augustiniana Nederland (FAN).
De oorsprong van de vereniging en de ontwikkeling die we nu doormaken.
Midden in de jaren 90 waren er verschillende groepen in Nederland die zich geïnspireerd voelden door de augustijnse spiritualiteit. Er leefde een wens in deze groepen om een verbinding te realiseren met de Orde der Augustijnen (OSA) van de Nederlandse provincie: een Nederlandse lekenbeweging, waarbij de leken hun belofte van betrokkenheid bij de OSA konden uitspreken.
Het voorbereiden om te komen tot een augustijnse lekenbeweging werd actief ondersteund door de Orde. Vertegenwoordigers van de verschillende augustijnse groepen namen deel aan de voorbereidingsgroep.
In 2000 verscheen de eerste rondzendbrief, in 2003 werd het bestuur van de FAN gekozen en werden er regelmatig ontmoetingsdagen georganiseerd. In 2006 waren de statuten van de FAN gereed.
Deze statuten zijn in 2007 op het Generaal Kapittel van de Orde der Augustijnen in Rome gepresenteerd.
Eén van hart en één van ziel op de weg die Jezus Christus wijst.
Alle groepen streven Augustinus’ ideaal van gemeenschap en vriendschap na en proberen dit in hun dagelijks leven te concretiseren. De FAN is dus een gemeenschap van gemeenschappen, op basis van individuele leden. De invulling van een samenkomst wordt door de groepen verschillend ingevuld.
De meeste groepen lezen, in het Nederlands, teksten van Augustinus.
Maar nu……
We zitten midden in een turbulente tijd in maatschappelijke, kerkelijke en spirituele zin.
Spirituele belangstelling richt zich vaak op Oosterse religies.
Er is veel onwetendheid, Tomas Halik spreekt, in de ‘Namiddag van het Christendom’, van spiritueel analfabetisme over de christelijke spiritualiteit. De grootouders van de huidige generatie verlieten massaal de kerk. Er is wel belangstelling voor klooster spiritualiteit.
Lid worden van een vereniging schept voor veel mensen een te grote verplichting. We zijn meer gecharmeerd door projecten, eenmalige events. We ontmoeten elkaar op sociale media.
Aan de andere kant neemt het zoeken naar zingeving toe. Hebben we behoefte aan werkelijke ontmoeting in een veilige omgeving, waar we niet be – en veroordeeld worden?
De geestelijke gezondheid van jongeren is, in Nederland, zorgelijk te noemen.
Op het gebied van de augustijnse spiritualiteit worden we geconfronteerd met een dalend aantal paters Augustijnen en zusters Augustinessen.
Het Augustijns instituut is opgeheven. Lezingen, studie en vorming vanuit dit instituut zijn verdwenen.
Als vereniging hebben wij ons nu ten doel gesteld,
met als inspiratie Jesaja 54.2:
Vergroot de plaats voor je tent,
span het tentdoek wijder uit,
zonder enige terughoudendheid.
Verleng de touwen,
zet de tentpinnen vastom onze vereniging, behalve voor augustijnse groepen, ook open te stellen voor vrienden en belangstellenden. We willen op deze manier onze vereniging bij de tijd brengen.
We willen kijken waar behoeftes liggen en manieren/vormen zoeken om in contact te komen met spiritueel zoekenden.We willen een ontmoetingsplaats zijn waar we gevoed kunnen worden door de augustijnse spiritualiteit als bron van wijsheid en waarheid.
Artikel 2 van de statuten van de FAN: het zoeken naar eigentijdse wegen om het augustijnse erfgoed te beleven, te bewaren en door te geven.
Een aantal jaren geleden ontmoette ik met Paul Wennekes, die gedurende vijf jaar onderzoek deed naar wat er in de lage landen op het gebied van christelijke spiritualiteit aan nieuwe, meestal kleinschalige initiatieven gaande was.
Er waren twee hoofdconclusies.
Er gebeurt van alles en heel veel op dit gebied.
We kennen elkaar niet. Dus kunnen we niet van elkaar leren en komen we niet tot samenwerking.
Zijn laatste project Networking Intentional Chritian Communities (NICC) inspireert ons om vanuit de FAN een netwerk op te zetten van groepen en belangstellenden voor de augustijnse spiritualiteit.
Ons motto nu is: Leren kennen en gekend worden.
We hopen in de toekomst onze contacten te verbreden naar België en Duitsland.
Als uw belangstelling gewekt is en u wilt meer weten over onze vereniging en onze activiteiten dan kunt u onze website bezoeken: www.familiaaugustiniana.nl Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten, lid of vriend worden, onze rondzendbrief ontvangen dan kunt u een e-mail sturen naar bestuur@ familiaaugustininana.nl.
Augustijnse bezieling in Nederland – Ingrid van Neer-Bruggink
In oktober 2022 waren zr. Christine Everaere en Anne Desmet te gast bij de Familia Augustiniana NL (FAN) in Nijmegen om te vertellen hoe zij mensen laten kennis maken met augustijnse spiritualiteit. En afgelopen december was de FAN te gast bij COMPAZ. We zijn als FAN heel blij met deze uitwisseling en onderlinge contacten en we benutten graag het aanbod iets te vertellen over de FAN en andere augustijnse initiatieven vanuit de NL-OSA.
De Familia Augustiniana Nederland (FAN) startte midden jaren ’90 met lokale Augustinusleeskringen. De ‘founding father’ was de augustijn Wim Sleddens die als pastoor in de St. Agneskerk in Nijmegen vaak Augustinus ter sprake bracht en zijn parochianen heel nieuwsgiering maakte: ‘Wie is die bisschop, monnik en kerkvader Augustinus dan? Wat maakt hem zo gewild?’ Al snel ontstonden er meer groepen. Wat ook hielp waren de nieuwe vertalingen van Augustinus’ preken die het Augustijns Instituut Eindhoven verzorgde, waardoor we Augustinus ineens als een toegankelijk sprekende pastor leerden kennen; een preek moet iedereen immers kunnen volgen.
Omdat een familia altijd rond een augustijnse kerk, parochie, convent of instituut ontstond, zijn het lokale groepen die 1x per maand bijeenkomen voor een inspirerende tekst, gebed en een goed gesprek. Om elkaar in breder verband te kunnen ontmoeten zijn er 2x per jaar landelijke ontmoetingsdagen met een gastspreker van buitenaf waarbij ook niet-leden welkom zijn. En er is een (boven-)regionale FAN die niet fysiek maar online bijeenkomt omdat de leden verder weg wonen. Alle leden zijn als vrijwilliger in hun kerk actief en heel betrokken. Onze ‘rondzendbrief’ Open Vensters komt 3x per jaar uit. We hebben ons ook aangesloten bij de internationale Lay Augustinians van de OSA.
Voor nieuwe leden hebben we een prachtige Augustinusleesmap gemaakt met een doorsnee aan allerlei teksten van Augustinus, een biografie, informatie over zijn tijd en zijn werken, de stichting van de OSA en beroemde augustijnen, de betekenis van de Regel en leuke weetjes. Als er wat te doen is, kun je dat lezen op www.familiaaugustiniana.nl. Activiteiten worden ook doorgegeven aan het platform www.augustijnsverband.nl dat alle Augustinus-gerelateerde initiatieven van allerlei organisaties onder de aandacht wil brengen.
Hoewel er veel kerksluitingen zijn, is in Utrecht in de Martinusparochie na 7 jaar restauratie de Sint Augustinuskerk (Oudegracht 69, Utrecht) weer geopend! En dankzij het Augustijns Convent op het Jacobskerkhof, de zusters Augustinessen van de Waterstraat, de Fraterniteit Sint Augustinus en vele vrijwilligers zijn daar vaak augustijns geïnspireerde activiteiten voor jong en oud. Speciaal voor jongeren is ook Augustine4Y actief, zie https://www.augustijnen.nl/C151-Augustine4Y.html.
Nog een tip: als oud-medewerker van het Augustijns Instituut Eindhoven/Utrecht krijg ik soms de vraag waar de website gebleven is met alle Augustinuspublicaties, dagteksten, citaten en een compleet overzicht van al zijn werken. Je vindt dat nu via www.augustinus.nl. Je wordt dan doorverwezen naar de Nederlandse pagina van het Augustijns Historisch Instituut in Leuven (https://www.augustiniana.be/public/?page_id=294) die alles beschikbaar houdt. Als lekenaugustijnen houden we graag contact met al onze Augustijnse buren in België: dat Augustinus ons mag blijven inspireren!
Vrienden van Augustinus ontmoeten elkaar in Nijmegen
Het bestuur van de FAN had Anne Desmet, pastoraal medewerker van Compaz en Zr Christine, overste van de Zwartzusters van Bethel in Brugge, uitgenodigd om een lezing voor de leden van de FAN te houden, tijdens haar halfjaarlijkse ontmoetingsdag op zaterdag 22 oktober 2022. In dit artikel eerst iets over de FAN, de Familia Augustiniana Nederland zoals ze voluit heet, en wordt daarna ingegaan over mogelijkheden om leken te interesseren voor Augustinus en zijn spiritualiteit, rekening houdend met de verschillende doelgroepen en inspelend op de tekenen van de tijd.
Wie of wat is de FAN?
De FAN is de Augustijnse lekenbeweging in Nederland die is aangesloten bij de internationale Lay Augustinians. De FAN vormt sinds 2006 de koepel van de verschillende Nederlandse Augustijnse lekengemeenschappen die de statuten van de FAN onderschrijven. De FAN is dus een gemeenschap van gemeenschappen. Misschien een moeilijke constructie maar omdat het gemeenschapsleven een belangrijke pijler is van de Augustijnse spiritualiteit zijn daarop ook de statuten van de FAN gebouwd, ondanks dat de FAN-leden niet bij elkaar wonen. De leden van de plaatselijke groepen sluiten zich aan bij de landelijke FAN. De plaatselijke of regionale groep bepaalt zelf op welke wijze ze ‘met Augustinus bezig zijn’ om de Augustijnse spiritualiteit te beleven en vorm te geven in het dagelijkse leven. De ene groep leest boeken van Augustinus en de andere doet dit middels meditatieve vieringen rond een (preek)tekst van Augustinus. De groepen bezien zelf welke dynamiek het beste bij hun groep past, en zijn daardoor niet identiek.
Het bestuur van de FAN organiseert 2x per jaar een ontmoetingsdag waarbij de onderlinge ontmoeting centraal staat, maar we ook graag iets willen leren van elkaar. In die hoedanigheid hebben we Anne en Zr. Christine uitgenodigd voor onze ontmoetingsdag van oktober j.l.
Laten proeven van de Augustijnse spiritualiteit.
De vorige ontmoetingsdag van de FAN, april 2022, ging het over het synodale proces en dan met name wat wij als FAN hiermee kunnen of eigenlijk zouden moeten. Hierbij kwam naar voren dat de leden het onderdeel ‘missio’ een best moeilijke taak vinden. Dus de vraag voor de ontmoetingsdag in oktober was: Hoe breng je nu je eigen enthousiasme voor Augustinus over aan anderen?
Persoonlijk kende ik Anne en Zr Christine al van andere ontmoetingen in Brugge, dus mij leek hen de uitgelezen personen om ons hierover iets te vertellen en ons mee te nemen in hun visie hieromtrent, om vervolgens samen te kijken wat wij in Nederland er binnen onze eigen groepen mee kunnen.
Geheel zoals verwacht kregen we een enthousiast verhaal van dit tweetal, ondersteund met een mooie power-point-presentatie.
Tijdens hun inleiding gaven Anne en Zr Christine aan, dat ze vooral hun enthousiasme voor Augustinus en dus over de Augustijnse spiritualiteit, in hun handelen tot uiting willen laten komen bijv. door zich heel laagdrempelig en gastvrij op te stellen, zowel naar studenten alsook naar de deelnemers van de lees- en gespreksgroepen. Het samen onderweg zijn en er te zijn voor elkaar is een belangrijk credo van hen, zonder teveel regels voor te schrijven. Het samen onderweg zijn, het samen optrekken, komt tot uiting door een luisterend oor, een duwtje in de rug of bijv. door elkaar te bemoedigen in het op weg zijn. Het zijn allemaal uitingen waarin we elkaar het broodnodige ‘voedsel’ voor onderweg kunnen aanreiken.
Zij richten zich op meerdere leeftijdscategorieën en op verschillende pijlers, zoals de lees- en bijbelgroepjes, maar ook het studentenpastoraat en het telefoonpastoraat of bijv via social media om ook een heel andere groep belangstellenden te bereiken en hen, vrijblijvend, te interesseren voor de Augustijnse spiritualiteit. ‘Zij willen mensen dragen naar een ‘wij-land’ waar ruim plaats is voor geloof en verdieping, met aandacht voor elkaar’, aldus Anne.
Zowel in Brugge als in Nederland zijn er naast leesgroepen ook de Augustinus-dagen om een thema van Augustinus te belichten, waarbij naast kennisoverdracht ook informele ontmoetingen van groot belang zijn. Op de website van Compaz houden ze belangstellenden op de hoogte van hun activiteiten.
Ik denk dat Anne en zr Christine met hun inleiding er zeer goed in zijn geslaagd de sfeer en de veelzijdigheid van de activiteiten van Compaz te laten zien hoe zij de spiritualiteit van Augustinus onder de aandacht willen brengen. Wellicht is er op deze dag dan ook een basis gelegd om in de toekomst meer met elkaar samen te werken om elkaars reisgenoot te zijn met dezelfde missie!
Annemieke Pacilly
Voorzitter Familia Augustiniana Nederland
